Het toonaangevende onderzoeksbureau Gartner heeft een speciale onderzoeksmethode voor de introductie van nieuwe producten en diensten in de wereld van Big Tech en technologie; hype cycles. De vijf stadia die een technologische ontwikkeling doorloopt op weg naar ‘volwassenheid’. Ik neem deze methodiek als leidraad om te kijken naar de huidige stand van zaken rondom Large Language Models (LLM’s) die in staat zijn tot Natural Language Processing (NLP), oftewel: slimme chatbots op basis van generatieve AI.
Fase 1: Technology Trigger
Fase één behelst de eerste keer dat een technologie geïntroduceerd wordt bij het publiek. Dat publiek is meestal nog niet het ‘grote’ publiek. Chatbots gebaseerd op Large Language Model’s zijn in de voorgaande jaren ontwikkeld en uitgebreid getest in de onderzoekslaboratoria van Big Tech-bedrijven en aan universiteiten. Af en toe werd een poging gedaan om naar buiten te komen met een publieksversie, maar doordat de technologie nog in de kinderschoenen stond, liep dat niet goed af. Zo veranderde Microsoft’s Tay (een voorloper van de huidige chatbots) in 2016 binnen 24 uur in een racistische nazi en ook Facebook heeft al vaker chatbots weer stilgelegd.
Fase 2: Peak of Inflated Expectations (Piek van opgeblazen verwachtingen)
De tweede fase begon met de introductie van ChatGPT eind november 2022. En dat verliep keurig volgens de grafiek; een overdonderende hoeveelheid aandacht en enthousiasme. In deze fase zijn er vaak nog geen concrete toepassingen voor het product beschikbaar, maar de media gaan ermee aan de haal en het grote publiek wordt enthousiast. Compleet met de bijbehorende onrealistische verwachtingen. Zo zouden er binnen afzienbare tijd liefst driehonderd miljoen banen verdwijnen en is het nog slechts een kwestie van tijd voordat we kennis gaan maken met AGI (Artificial General Intelligence); de vorm van kunstmatige intelligentie die menselijk bewustzijn heeft.
ChatGPT, Claude, Bard, Ernie. De rij met chatbots groeit. Dat geldt ook voor de onderliggende taalmodellen. Die eveneens de meest creatieve namen hebben. Van Chinchilla tot Palm en van Gopher tot Llama. Bekijk een complete lijst hier. De gebruikersaantallen gingen door het dak. Binnen twee maanden bereikte ChatGPT 100 miljoen gebruikers. Maar de mijlpaal van de volgende 100 miljoen is nog niet bereikt. De ‘early adopters’ zijn aan boord. Nu is het afwachten of chatbots achter een login ook een breed en wereldwijd publiek aanspreken of een relatief nicheproduct voor mensen werkzaam of geïnteresseerd in IT blijven.
Is dit de fase waar we nu zijn? Of zijn we al verder met de mogelijkheden van chatbots en generatieve AI? Volgens de hype cycle methodiek zijn er nog drie fases te gaan.
Fase 3: Trough of Disillusionment (trog van desillusie)
Als iedereen weer terug op aarde is, wordt duidelijk dat het aanvankelijke enthousiasme misschien een beetje misplaatst was. ChatGPT en consorten kenden een korte periode waarin geprobeerd werd om ze te slopen. De chatbot van zoekmachine Bing (gebaseerd op ChatGPT) en Bard van Google is het vuur aan de schenen gelegd. Bing’s chatbot kreeg het zwaar te verduren toen hij een journalist van The New York Times het advies gaf om zich te laten scheiden van zijn vrouw en een relatie met hem te beginnen. Was dit de – relatief korte – periode van desillusie, of gaan we nog een veel langere periode tegemoet?
Fase 4: Slope of Enlightenment (helling van verlichting)
Dit is het moment dat er feitelijke toepassingen ontstaan en mensen doorkrijgen waar de technologie toe in staat is. En het lijkt erop dat dat de fase is waar we nu in zijn aanbeland. OpenAI, het mede door Microsoft gefinancierde bedrijf achter ChatGPT (en trouwens ook de mede door Google gefinancierde chatbot Claude van het bedrijf Anthropic) heeft hun technologie inmiddels aan een selecte groep bedrijven opengesteld om middels een API (Application Programming Interface) plugins te maken, die vervolgens in een soort appstore voor gebruikers beschikbaar zijn. Voor nu slechts tien stuks van onder andere Expedia (hotel boeken), Klarna (prijs vergelijken) en OpenTable (restaurant reserveren). Nog geen hemelbestorming dus. Google zou volgens recente berichten (waar ik in editie #9 over schreef) hun LLM’s en chatbots willen implementeren als interactief onderdeel van de zoekmachine. En GPT-4 (de nieuwste LLM van OpenAI) is multimodaal, dat wil in dit geval zeggen dat het beeld en tekst kan combineren, waardoor weer een hele nieuwe wereld opengaat. Misschien dat we van de plugins binnenkort ook wat creatievere toepassingen gaan zien dan (nog) makkelijker hotels boeken en prijzen vergelijken.
Phase 5: Plateau of Productivity (productiviteitsplateau)
De fase waarin een technologie ‘volwassenheid’ bereikt. Het gebruik ervan is wijdverspreid en mensen begrijpen wat de mogelijkheden zijn. En wat er niet mogelijk is. Chatbots en AI lijken pas net op weg om de eerste toepassingen te vinden. Misschien dat er straks toch veel banen verloren gaan (zoals er ook weer nieuwe bijkomen)?
Verdienmodellen: van abonnementen tot gebruikersdata
Een belangrijke voorwaarde voor de vijfde fase is dat bedrijven verdienmodellen vinden voor hun toepassingen. ChatGPT vraagt ontwikkelaars inmiddels geld voor het gebruik van de technologie; de koppeling met de API is niet gratis. En ook gebruikers kunnen alleen via een abonnement van $20 per maand van alle mogelijkheden optimaal gebruikmaken. En Google? Van Google verwacht men vooral een manier om advertenties en chatbots te verenigen, zodat hun verdienmodel niet ten onder gaat. Als dat lukt, dan blijven chatbots gratis. Maar willen we wel dat Google straks precies weet wat wij allemaal toevertrouwen aan onze gepersonaliseerde AI? Het doorverkopen van juist deze gebruikersdata is natuurlijk een voor de hand hand liggend verdienmodel voor alle bedrijven die LLM’s en chatbots exploiteren.
