Het is slechts een kwestie van tijd voordat Google z’n AI-zoekmachine, die in mei vorig jaar voor het eerst werd aangekondigd als Google Search Generative Experience (SGE), ook in Europa eindelijk toegankelijk maakt. Maar dan wel onder de meest recente naam: AI Overviews.
Meerdere landen wereldwijd hebben in de afgelopen maanden al kennis kunnen maken met het deel van de zoekmachine dat geen 10 blauwe links serveert als antwoord op een zoekvraag, maar door generatieve AI samengestelde antwoorden. In plaats van een link, verschijnen er slechts voetnoten naar de bronnen in het antwoord.
Met de komst van slimme chatbots zoals ChatGPT en ‘antwoordmachine’ Perplexity, gebaseerd op generatieve AI, lijkt een onherroepelijke evolutie in het online zoeken begonnen.
“Google heeft als absolute marktleider het meeste te verliezen”
Google heeft als absolute marktleider het meeste te verliezen bij de omslag van zoekmachine naar antwoordmachine. De introductie van hun AI-antwoorden gaat vooralsnog niet zonder slag of stoot.
Een korte geschiedenis van Google’s implementatie van generatieve AI in de zoekmachine.
Een bumpy ride
Het was geen makkelijk rit om tot de huidige AI-overviews te komen. De Search Generative Experience werd tijdens de jaarlijkse Google i/O conferentie in mei 2023 getoond aan het publiek. In het tweede deel van 2023 konden mensen in de VS en India er in een testomgeving gebruik van maken. Qua interface en functies leek het er in eerste instantie op dat SGE de volledige zoekmachine zou gaan vervangen.
SGE leverde een zo groot mogelijk deel van de antwoorden op basis van generatieve AI. Met korte geschreven antwoorden zoals in de huidige versie van AI-overviews, maar ook carrousels met afbeeldingen en videopreviews en kleine kaartjes met rechtstreekse links naar de websites die het beste antwoord zouden geven en ook nog eens een lijstje met follow up vragen. Een behoorlijke ratjetoe.
Verkeerde antwoord
De echte valse start werd echter vooral veroorzaakt doordat de allereerste variant van Google’s generatieve AI, de chatbot Bard, tijdens de officiële presentatie drie maanden eerder, in februari 2023 een verkeerd antwoord gaf over de ontdekkingen met de James Webb Telescope. Een ‘schandaal’ dat bij de introductie van SGE in mei 2023 nog vers in het geheugen lag, terwijl ChatGPT de show stal met hun nieuwe, verbeterde taalmodel GPT-4. SGE is uiteindelijk nooit verder gekomen dan een ‘experiment’.
Stenen eten met dokter Google
Een jaar later probeerde Google het opnieuw. De teneur was ten goede gekeerd. Concurrenten kwamen bij ChatGPT langszij met taalmodellen die vergelijkbaar presteren. Zo maakte de wereld bijvoorbeeld kennis met Claude van Anthropic, Llama van Meta en Gemini van Google zelf. Tijd dus voor een nieuwe poging, zeker omdat de geruchten dat OpenAI ook werkt aan een eigen zoekmachine steeds luider werden en Perplexity – een ‘antwoordmachine’, opgericht door oud Google- en OpenAi-medewerkers – steeds meer wind in de zeilen kreeg.
De introductie van AI-overviews ging wederom gepaard met ‘schandalige’ antwoorden. Van het advies om lijm op pizza’s te doen als de kaas niet goed blijft zitten, tot het eten van een dagelijkse portie stenen. Exit AI-overviews?
Toch niet. Google beloofde beterschap toen duidelijk werd dat user generated content, zoals die van internetfora als Reddit en Quora misschien toch niet zo’n geschikte bron is voor een heleboel vragen. Een recente update behelsde niet alleen het terugschroeven van dergelijke bronnen, maar het beperken van AI gegenereerde antwoorden tout court. In de VS worden momenteel slechts zo’n 10 tot 15% van de zoekopdrachten met behulp van AI beantwoord, maar niet zonder ook blauwe links te tonen.
Deense tegenwind
Half augustus 2024 werd bekendgemaakt dat ook andere landen zoals het VK, Indonesië, Brazilië, India en Japan voortaan AI-overviews kunnen krijgen bij hun zoekvragen. Wanneer de EU aan de beurt is, is nog niet bekend, maar dat Google zich hier kan klaarmaken voor frisse tegenwind is duidelijk. Zo hebben de Deense branche-organisaties DPCMO en Danske Medier, Google inmiddels de toestemming geweigerd om content van hun leden te gebruiken in AI-overviews, wat feitelijk de lancering van de zoektool op Deense bodem blokkeert.
Dicle Duran Nielsen, CEO van Danske Medier, zegt: “Bij Danske Medier en DPCMO hebben we een constante focus op het beschermen van de werken en auteursrechtelijk beschermde content van onze leden. Daarom hebben we Google er aan herinnerd dat zij geen toestemming hebben om de content in het AI-overzicht van Google te gebruiken. Het lijkt misschien voor de hand liggend, maar de technologiebedrijven hebben keer op keer blijk gegeven van een fundamenteel gebrek aan respect voor bestaande wetgeving.”
Het besluit is volgens Nielsen gebaseerd op de wijdverbreide bezorgdheid over de mogelijke gevolgen van AI-antwoorden. Zowel voor de democratie als voor de media-industrie. Aan de ene kant kunnen foutieve antwoorden een bedreiging vormen voor het functioneren van de democratie, terwijl er aan de andere kant nog geen geschikte compensatie is voor het gebruik van de content. AI-overviews zouden namelijk leiden tot een aanzienlijke afname van het verkeer naar de oorspronkelijke mediabronnen.
Nu is het afwachten hoe lang de Denen standhouden.
